Een nieuwe CAO, biedt nieuwe kansen. In 2019 kregen medewerkers in de zuivelindustrie die onder deze CAO-afspraak vallen een persoonlijk DI-budget. Hoe bied je de bedrijven in jouw sector de juiste inhoud en tools om hiermee aan de slag te gaan? Deze vraag speelde bij ZuivelNL: de ketenorganisatie van de Nederlandse zuivelsector. ZuivelNL faciliteert samenwerking in de zuivelketen langs verschillende thema’s o.a. export, onderzoek & innovatie, diergezondheid, duurzaamheid, data en voorheen ook arbeidsmarkt. Eind 2020 besloot het ZuivelNL bestuur onder bezuinigingsdruk echter tot beëindiging van alle arbeidsgerelateerde activiteiten. Dit was niet zozeer omdat men het belang daarvan niet inzag, maar meer omdat de synergie tussen de verschillende ketenschakels te beperkt bevonden werd. Daarmee kwam een einde aan een lange periode van collectieve investeringen in arbeidsmarkt gerelateerde thema’s, waaronder duurzame inzetbaarheid.
Anticiperen
Maar duurzame inzetbaarheid (DI) is én blijft een belangrijk thema binnen de levensmiddelenindustrie. De pensioengerechtigde leeftijd is verhoogd, waardoor medewerkers langer door moeten werken. En dit terwijl er in de sector al jaren sprake is van vergrijzing. Hoe breng je vakmanschap over op nieuwe en bestaande medewerkers? En ook belangrijk: Hoe zorg je ervoor dat oudere medewerkers vitaal kunnen blijven werken tot aan hun pensioen? Overigens is duurzame inzetbaarheid ook een relevant thema voor de jongere werknemer: vitaal, vaardig en wendbaar zijn én blijven is voor iedereen belangrijk.
Kansen aangrijpen
Het DI-budget in de zuivel CAO bood op dit gebied mooie kansen, maar vereiste ook een goede voorbereiding van de sector. “Met het oog op de veranderende CAO, wilden we zuivelbedrijven op weg helpen met het thema duurzame inzetbaarheid, door hen de juiste inhoud en praktische handvatten aan te reiken.” vertelt Jurgen Jansen, Adviseur Duurzame Zuivelketen bij ZuivelNL. De voormalige Themagroep Arbeid, waarvan Jurgen tot de opheffing in eind 2020 het secretariaat verzorgde, schakelde hiervoor de hulp in van Stichting Ontwikkelingsfonds Levensmiddelenindustrie (SOL) als facilitator van het project.
Jurgen Jansen, Adviseur Duurzame Zuivelketen bij ZuivelNL
Met het tussen 2018 en 2021 uitgevoerde Programma Duurzame Inzetbaarheid werden tools ontwikkeld waarmee ZuivelNL bedrijven in de sector faciliteerde om met DI aan de slag te gaan. Want: het implementeren van duurzame inzetbaarheid is een proces van de lange adem. Voor het succesvol versterken van de inzetbaarheid van werkenden in de zuivelindustrie is cultuuromslag noodzakelijk. Duurzame inzetbaarheid vraagt immers zoveel meer dan alleen de introductie van interventies. Het vraagt om bewustwording in organisaties: De bereidheid om tijd en geld te willen investeren in duurzame inzetbaarheid, een proactieve houding van mensen en het daadwerkelijk in beweging komen om structureel aan de slag te gaan met dit thema. Dat vraagt om verandering op alle lagen van de organisatie: in het beleid en op de werkvloer. “Bedrijven hebben geruime tijd nodig om handen en voeten te geven aan duurzame inzetbaarheid, dat geldt ook in de zuivelsector.” aldus Jurgen.
Praktische tools
Met het vierjarige programma hebben NZO en ZuivelNL een substantiële, collectieve inzet gepleegd op het thema duurzame inzetbaarheid. “In de eerste fase van het programma lag de focus op de ontwikkeling van een DI-game en de duurzame inzetbaarheidsscan (S)Ken Jezelf!” vertelt Jurgen. “De DI-scan is na ontwikkeling op verzoek van NZO geïntegreerd in het al bestaande platform Tiptrack en verder op maat gemaakt voor de medewerkers in de Zuivelindustrie”.
Begeleid door SOL en uitvoerende partners, faciliteerde de Themagroep Arbeid met het programma de ontwikkeling van de DI-scan. De uiteindelijke integratie van de tool in Tiptrack werd door NZO gefinancierd. Hiermee werd Tiptrack Zuivelindustrie ontwikkeld. Medewerkers in de zuivelindustrie kunnen nu individueel de inzetbaarheidsvragenlijst (S)ken jezelf! invullen. Dit helpt hen inzicht te krijgen in hun eigen inzetbaarheid door middel van een persoonlijke rapportage en een passend advies. Aan de hand hiervan geeft de tool passende tracks met tips, vervolgtesten en een relevant aanbod van interventies van de werkgever. In Tiptrack zit ook een DI-webshop met trainingen en interventies voor werknemers in de Zuivelindustrie. Dit is speciaal toegesneden op de wensen en behoeften van de sector.
- Communicatie toolbox ‘Koester je Toekomst’
Een cultuuromslag op duurzame inzetbaarheid vraagt om goede, continue, eenduidige communicatie. Niet alleen om het thema op de agenda en tussen de oren krijgen en te houden, maar ook om medewerkers in beweging te zetten en duurzame inzetbaarheid te verankeren in het beleid van de organisatie. De toolbox bestaat uit o.a. de volgende onderdelen: een herkenbare huisstijl, praktische uitwerking van het DI-budget en promotiemiddelen voor interne communicatie, zoals: een DI-game, presentaties en visuals.
- Leergang voor DI-coaches
De implementatie van duurzame inzetbaarheid in een organisatie is een traject van de lange adem. Het is van belang dat werknemers en leidinggevenden continu geattendeerd worden op het belang van duurzame inzetbaarheid en de mogelijkheden. Vanuit die wetenschap werd in een latere fase van het programma de leergang DI-coach ontwikkeld. DI-coaches kunnen een belangrijke rol spelen in het tastbaar maken van het thema binnen de organisatie, waardoor je het borgt in de organisatiestructuur én -cultuur. De leergang DI-coach in de Zuivelindustrie bestaat uit drie workshops van een dag. Hierin focussen de deelnemers zich op o.a.: gespreksvaardigheid, reflectievermogen en zelfontwikkeling.
Pilots
Met de uitvoering van bovenstaande activiteiten was het proces niet klaar. Om de activiteiten in de praktijk te testen, zijn er verschillende pilots uitgevoerd op de werkvloer, vertelt Jurgen: “In de laatste fase hebben we bij belangstellende bedrijven kleine acties uitgevoerd. Zo heeft onze partner Wecreate Consulting sprintsessies DI verzorgd en is de leergang voor DI-coaches als pilot uitgevoerd.”
“Deze stap is enorm belangrijk om het thema te laten beklijven binnen organisaties. Als brancheorganisatie kun je ergens wel geld in stoppen, maar uiteindelijk houdt dit ook op. Belangrijk is dat bedrijven het initiatief zelf oppakken en er structureel mee aan de slag gaan. Dan wordt het een project voor én van de sector.” aldus Jurgen.
Blijvend effect
Inmiddels heeft ZuivelNL afscheid genomen van het thema arbeidsmarkt. Hierdoor is de organisatie minder nauw betrokken bij de materie. Wel ziet Jurgen dat het project nog altijd meerwaarde heeft. “De focus in werk verandert continu. Hiermee blijft duurzame inzetbaarheid en het stimuleren ervan belangrijk. Bedrijven doen er goed aan om zuinig te zijn op de medewerkers en expertise die ze in huis hebben. Het is mooi om te zien dat de tools die wij met en voor de zuivelindustrie hebben ontwikkeld, hier een bijdrage aan kunnen leveren.””
Wat hem in het bijzonder is bijgebleven? “Duurzame inzetbaarheid is een complexe materie. Er zitten veel kanten aan. Ook omdat er veel partijen betrokken zijn bij de implementatie: dit vereist een goede afstemming. Het kost tijd voordat het thema écht een onderdeel van het bedrijfssysteem en de -cultuur is. Het is mooi dat alles uiteindelijk goed op zijn plaats stond en operationeel werd. De kennis en expertise van SOL en Wecreate op dit gebied kwam hierin goed van pas.”
*Het programma FIT2030 en alle onderliggende activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
